Kategori arşivi: Genel

0-3 AYLIK BEBEKLER

Motor Gelişimi

 

• Yeni doğan bebek karnından tutularak havada tutulduğunda başı öne düşer,
• Beşikten kaldırıldığında baş desteklenmezse gevşek kalır ve düşer,
• Yüzükoyun bırakıldığında başını sağa ya da sola çevirebilir,
• Kol ve bacaklarında ani hareketler ve duruş değişiklikleri gösterir,
• Oturur konuma geçirilmeye çalışıldığında başı belirgin bir biçimde geride kalır,
• Avuçlarında ve elinin tamamında yakalama refleksleri görülür,
• 1.ayında çenesini yerden ve yataktan kaldırabilir,
• 2.ayında yakınındaki nesnelere uzanır,
• Kollarını simetrik olarak sallayabilir,
• Başı çok az geride kalır ya da hiç kalmaz,
• Yüzükoyun konumda önkollarından destek alarak başını ve üst göğsünü iyice yukarı kaldırabilir,

Algısal Gelişimi

• Yeni doğan bebek görme alanı içindeki parlak cisimleri fark edebilir,
• Yeni doğan bebek anne sesini diğer seslerden ayırt edebilir,
• Yeni doğan bebek sese tepki verir ve başını sesin geldiği yöne çevirebilir,
• Yeni doğan bebek dört basit tadı(tatlı, ekşi, acı, tuzlu) algılayabilir,
• 1-2 haftalık bebek annesinin ten kokusunu diğer kokulardan ayırabilir,
• 3.haftadan itibaren meme emerken annesinin yüzünü incelemeye başlar,
• 2.ayında annesinin yüzünü diğer yüzlerden ayırabilir,
• Yavaş hareket eden bir nesneyi takip eder,
• 2.ayın sonunda sadece annesinin memesini emer,
• 3.ayında objenin nerede olduğu ile değil ne olduğu ile ilgilenir,
• Çevresine bakabilmek için başını amaçlı olarak çevirir,
• Yüzü önünde kendi elleri ve parmaklarıyla oynar,
• Kendisiyle konuşulduğunda bazen de yalnızken zevkle kendi kendine sesler çıkarır,
• Sesin kaynağını aramak için başını sağa sola hareket ettirebilir,

 

Dil Gelişimi

 

• Yeni doğan bebek ağlarken, kısa ve derin soluklar alırken konuşmanın temelini oluşturur,
• Ağlama sırasında seslerin çıkarılması için gerekli çene ve dil hareketlerini tekrarlayarak ses ve solunum düzenleme becerisi kazanır,
• 2.ayın sonundan itibaren daha az ağlamaya başlar,
• Rahat ve hoşnut durumlarında kumru gibi sesler çıkarır,

 

Sosyal Gelişimi

 

• Yeni doğan bebeğin yüz ifadesi belirsiz ve anlamsızdır,
• 5-6 haftalıkken sosyal gülümseme ve tepki biçimindeki sesli ifadeleri gelişir,
• 3. aya doğru tanıdık durumlara tepki vermeye başlar. Yemek, banyo, vb. gibi faaliyetlere ilişkin hazırlıkları fark eder ve tepki verir,

 3-6 AYLIK BEBEKLER

Motor Gelişim

 

• Sırtüstü konumdayken ayaklarına bakmak için başını kaldırabilir,
• Destekle oturur ve çevresine bakmak için başını bir yandan öbür yana çevirebilir,
• Bacaklarını birbiri ardına hareket ettirerek güçlü tekmeler atabilir,
• Yüzükoyun durumda sırtüstü konuma; sırtüstü konumdan yüzükoyun duruma geçebilir,
• Sert bir zeminde ayakta tutulduğunda ağırlığını ayaklarına verip etkin bir biçimde aşağı-yukarı zıplar,

 

 Algısal Gelişim

 

• Gözler birlikte hareket eder,
• 15-30 cm yakınlığındaki nesnelere dikkatle bakar ve aynı anda onları tutabilmek için ellerini uzatır,
• 3m uzaklıktaki topların yuvarlanışını izler,
• Oyuncağını bir elinden diğerine geçirebilir,
• Avuçlarıyla kavrarken bütün elini kullanır,
• Anlamlı bir ilgi ve dikkatle yetişkinin odada yaptıklarını izler
• Hangi sesin kime ait olduğunu bulabilir,

 

Dil Gelişimi

• Şarkımsı ya da tek ve iki heceli ifadelerle hoş ve uyumlu sesler çıkarır,
• Kendi kendine neşe çığlıkları atar,
• ‘Ba da’, ‘ba ga’ gibi iki sesli sözcükleri ayırt eder,

 

Sosyal Gelişim

• Bu dönemde eline aldığı her şeyi ağzına götürür,
• Kendisine çıngırak verildiğinde hemen elini uzatır ve ses çıkarması için anlamlı bir biçimde sallamaya başlar,
• Yabancılara yakın davranır ama zaman zaman  özellikle annesi yanında olmadığında hafif bir utangaçlık ve endişe gösterebilir,

 

6- 9 AYLIK BEBEKLER

Motor Gelişimi

• Desteksiz olarak 10-15dak oturabilir,
• Dengesini yitirmeden yerde duran oyuncağını almak için öne doğru eğilebilir,
• Yerde yuvarlanarak bedenini bir yandan diğer yana döndürerek ya da kıvrıla kıvrıla ilerler,
• Emeklemeye çalışır,
• Desteği tutarak ayağa kalkabilir ancak tekrar yere oturamaz, geriye doğru düşüp yere çarpar,

 

Algısal Gelişim

 

• İnsanlara, nesnelere ve çevresinde olup bitenlere görsel açıdan büyük ilgi duyar,
• İşaret parmağını kullanarak daha uzaktaki nesneleri gösterebilir,,
• Oyuncağını durduğu yerden alır ama kendi istemiyle yere koyamaz,
• Bir bölümü gizlenmiş oyuncağını bulabilr,

 

Dil Gelişimi

 

• İlgi çekmek için bağırır,
• ‘Hayır’ ve ‘güle güle’ sözlerini anlar,
• Oyunumsu sesler çıkararak yetişkinleri taklit edebilir,
• Tek heceli sözcükleri sıkça kullanır,
• Müzik oyunları oynayabilir; basit hayvan seslerini taklit eder. Örn. ‘möö’, ‘miyav’, ‘havv’ gibi,
• ‘Baba’, ‘dede’ gibi heceleri birleştirebilir,

 

 

Sosyal Gelişimi

 

• Yabancılarla tanıdık kişiler arasında belirgin bir biçimde ayrım yapar,
• Kızdığında ya da herhangi bir şeye karşı koyduğunda bu durumdan hoşnutsuzluğunu belirten sesler çıkartır,
• Çıngırağını sallayarak veya masaya vurarak zil çalma eylemini taklit eder,

Bilişsel Gelişimi

 

• Nesnenin sürekliliğini anlar,
• Saklanmış olan nesneleri aramaya başlar,
• İlk kez tümüyle zekalı davranışlar gösterir,
• Amaçlı eyleme geçer; engeli kaldırmak ya da yolunu değiştirmek gibi,

 

 9-12 AYLIK BEBEKLER

Motor Gelişimi

 

• Yerde uzun süreli oturabilir,
• Yatar konumdan oturur pozisyona geçebilir,
• Emekler ya da kalçası üzerinde kendini sürükleyerek ilerler,
• Koltuk gibi bir desteğe tutunarak ayağa kalkıp tekrar oturabilir,
• Emekleyerek merdivenlerden yukarı çıkabilir,
• Tek başına desteksiz yürüyebilir,

 

Algısal Gelişimi

 

• Oyuncaklarını bilerek düşürür ve yere düşüşlerini izler,
• Çevresinde ilgisini çeken şeyleri işaret parmağıyla gösterir ve ister,
• 6m’den veya daha uzaktan kendisine doğru gelen tanıdığı kişileri ayırt edebilir,
• Her iki elini serbestçe kullanabilir,
• Üç parmak kavrayışıyla her iki elinde küpler tutabilir,
• Kendi ismini bilir ve seslenildiğinde doğru yöne döner,
• Günlük konuşmalarda kullanılan çeşitli sözcükleri anladığını belli eder,
• Kendisinden istenilen bazı nesneleri yetişkine verebilir. Örn. top,ayakkabı,kaşık vb.

Dil Gelişimi

 

• Seslerin sayı ve çeşitlerinde gelişme görülür,
• Gerçek sözcüklerin yerine semboller geliştirerek onları kullanır. Örn. su için du , araba için düt, tren için çuf çuf gibi,

Sosyal Gelişimi

 

• Kendi kaşığını tutabilir ama henüz kullanamaz,
• Giyinirken kolunu ve bacağını uzatarak giydirene yardımcı olur,
• Kendisine gösterildiğinde küplerini kutunun içine koyup çıkarabilir,
• Tanıdığı yetişkinin kendisini görebileceği ve duyabileceği bir yerde bulunmaktan hoşlanır,
• Tanıdıklarına sevgi göstererek yaklaşır,
• ‘Güle güle’ anlamında el sallayabilir

 

Bilişsel Gelişimi

 

• Yeni araçlar keşfeder,
• Kendi kendine yemek yeme denemelerine girişir,
• Tekrarlanan hareketlerde değişiklikler yapmaya başlar,
• Deneme yanılma yollarını basit olarak kullanabilir,

 

12-18 AYLIK BEBEKLERDE

 

Motor Gelişimi

 

• Güvenli bir biçimde yürür; güvenle adım atmaya başlayıp durabilir,
• Dikkatle koşar ancak önüne bir engel çıktığında engeli aşamaz,
• Yürürken büyük bir bebeğini ya da ayısını taşıyabilir,
• Yetişkin sandalyesine çıkıp oturabilir,
• Destekle merdivenlerden inebilir,

 

Algısal Gelişimi

 

• Kendisine gösterildiğinde üç küpü üst üste koyup kule yapabilir,
• Birkaç sayfayı birden çevirir,
• Kolay anlaşılır resimli kitapları inceler,
• Kalemi ortadan veya ucundan avucu ile tutar,
• Tek elini daha sık kullanmaya başlar,
• 3m uzaklıkta yuvarlanan toplarını izler ve geri getirmek için peşinden gider,
• Oyun oynarken yüksek sesle ve anlaşılmaz bir biçimde kendi kendine konuşur,
• Erişmeye çalıştığı nesneleri parmağıyla gösterip yüksek tonda ısrarlı seslerle ister,
• Çocuk şarkılarına eşlik etmeye çalışır,
• Basit emirlere uyar söz dinler,

 

Dil Gelişimi

 

• Basit sorular sormaya başlar. Örn. ‘nereye gitti’,
• Basit zamirleri kullanmaya başlar,
• Konuşurken sırasını beklemeyi öğrenmiştir,
• Sözcüklerin tam söylenişinde bazı hatalar yapar, ‘tren’ yerine ‘tyen’ gibi
• Anladığı sözcük sayısı kullandığı sözcük sayısından daha fazladır,
• Yaklaşık 30 sözcüğü düzenli olarak kullanabilir,

 

 

Sosyal Gelişimi

 

• Kaşığını tutar ve yemeğini dökmeden ağzına götürür,
• Bardağı iki eliyle kavrar üstüne veya çevresine dökmeden içebilir,
• Ayakkabılarını,çoraplarını ve şapkasını çıkarabilir ancak giyemez,
• Tuvalet ihtiyacını huzursuzluğuyla ya da sesli anlatımlarla önceden haber vermeye başlar,
• Oyuncaklarını artık ağzına götürmez,
• Oyun sırasında veya kızdığında oyuncaklarını yere atar,
• Basit günlük etkinlikleri taklit eder. Örn. bebeğine yemek yedirmek gibi,
• Küçük nesneleri kutuya koyup çıkarabilir,
• Başta annesi olmak üzere tanıdık kişilere duygusal olarak bağlanmıştır,

 

Grafik Gelişimi

 

• 18 aylık bebek tek eliyle ya da iki eliyle karalamalar yapmaya başlamıştır,
• Kağıda büyük ve küçük noktalar koyabilir,

 

Bilişsel Gelişimi

 

• İlk düşünme belirtileri görülmeye başlar,
• Kendisini kontrol ederek hareket eder,

 

 

• Nesne devamlılığını tamamıyla kazanmıştır,
• Nesnenin sembolünü zihninde saklayabilmektedir,

 

 

2 YAŞ BEBEKLER

 

Motor Gelişimi

 

• Ayağının tümünü kullanarak sağlam adımlarla güvenlik içinde koşar,kolaylıkla durup yeniden koşmaya başlayabilir,
• Alçak bir basamaktan aşağı atlayabilir,
• Dengesini yitirmeden çömelebilir ve ellerini kullanmadan yeniden ayağa kalkabilir,
• Mobilyaların üzerine çıkıp yeniden aşağıya inebilir,
• Parmaklığa veya duvara tutunarak merdivenlerden çıkabilir ve aşağı inebilir,
• Büyük bir topa tekmeyle vurmaya çalıştığında topun üstüne yürür,
• Üç tekerlekli bisiklete oturur ama pedalları kullanamaz,
• Çocuk bahçesinde bulunan bazı kolay aletlere tırmanabilir,
• Büyük oyuncakları kolaylıkla itip çekebilir,ama önüne bir engel çıktığında oyuncağı yönlendirmede güçlük çeker,
• Aldığı nesneleri yerine koyabilir,
• Küçük şekerlerin paketlerini büyük bir beceriyle açabilir,
• Tahta küplerle altılı ve sekizli kuleler yapar,
• Kalemi başparmağı ve ilk iki parmağını kullanarak ucuna yakın bir yerden tutar,
• Kendiliğinden hem dairesel hem de ileri geri karamalar yapar,
• Sayfaları tek tek çevirebilir,

 

Algısal Gelişimi

 

• Resimli kitaplara bakmaktan çok hoşlanır,
• Fotoğraflarda tanıdığı yetişkinleri ayırt edebilir,
• 3m uzaklıktaki çok küçük oyuncakları görür ve isimlendirebilir,
• İki ya da daha çok sözcüğü bir araya getirerek basit cümleler oluşturabilir,
• Sürekli olarak nesnelerin ve insanların isimlerini sorar,
• Oyun oynarken kendi kendine konuşur ama konuşmalarının çoğu hala başkalarınca anlaşılmaz,
• Çocuk şiirlerine ve şarkılarına eşlik eder,
• İstenildiğinde saçını,elini, burnunu, gözünü, ağzını, ayaklarını doğru olarak gösterir,
• Basit yönergeleri yerine getirebilir,
• Her iki gözü ayrı ayrı kapatıldığında iğne,sicim gibi nesneleri eline alabilir,
• Resimli kitaplardaki çok ince ayrıntılara dikkat edebilir,
• Artık fotoğrafta kendini tanımaya başlamıştır,
• İsmini tümüyle bilir,
• Heyecanlandığında herhangi bir şeye büyük bir istek duyduğunda kekeleme görülebilir,
• Basit birkaç çocuk şarkısı söyleyebilir,

 

 

 

Dil Gelişimi

 

• Bildiği 50 veya daha fazla sözcüğü kullanır ve pek çoğunu anlar,
• İsim ve nesnelere ait hızla oluşan bir sözcük hazinesi oluşmaktadır,Düşünce süreçleri gelişmektedir, ama hala sistematiklik kazanamamıştır,
• Durmaksızın konuşurlar,
• Kurduğu cümlelerin yapısı çocuksu özellikler taşır,
• Sorduğu sorulara kısa ve basit yanıtlar beklemektedir,
• 2,5 yaşa doğru kullandığı sözcük sayısı 200 ya da daha fazla olabilir,
• Ben, beni/bana, ve sen zamirlerini doğru olarak kullanabilir,

 

 

 

Sosyal Gelişimi

 

• Üstüne dökmeden kaşıkla yemek yiyebilir,
• Güçlük çekmeden bardağı eline alır, içer ve yeniden yerine koyabilir,
• Şapkasını ve ayakkabısını giyebilir,
• Tuvalet gereksinimini uygun zamanda dile getirip haber verebilir,
• Evin içinde annesinin peşinde dolaşır ve eve ilişkin etkinlikleri oyunları aracılığıyla taklit eder,
• Aşırı duygulanma, yorgunluk ya da korku durumunda anne /babaya sıkıca sarılır,
• İsteklerinin anında yerine getirilmesini ister,
• Sahip olduğu şeyleri korur,
• 2,5 yaşına doğru çatal kullanmaya başlayabilir,
• Son derece canlı ve etkindir, yerinde duramaz, sürekli olarak hareket eder,engellendiğinde karşı çıkar,
• Çevredeki olası tehlikelere karşı duyarlı değildir,
• Engellendiğinde öfke nöbetleri geçirebilir,
• Rol ağırlıklı dramatik oyunlar oynar,

 

 

Bilişsel Gelişimi

 

• Nesneleri tam olarak sembolize etmeye başlamıştır,
• Bir sembolle bu sembolün temsil ettiği nesne arasındaki ilişkiyi anlamaya başlamıştır,
• Bu yaştaki çocuğa göre hareket eden her şey canlıdır(animizim),

 

 3 YAŞ BEBEKLER

 

Motor Gelişimi

 

• Merdivenden yukarı ayak değiştirerek çıkar ve aşağı inerken her basamakta iki ayağını bitiştirir,
• Alt basamaklardan atlayabilir,
• Koşarken ve büyük oyuncakları iti çekerken önüne çıkan engelleri aşabilir, köşeleri dönebilir,
• Pedalları kullanarak üç tekerlekli bisiklete binebilir,
• Parmak ucunda durabilir ve yürüyebilir,
• Ayak bileklerini çapraz koyarak oturabilir,
• Her iki elini işbirliği içinde ustaca kullanabilir,
• 9 ve daha fazla küple kule yapabilir,
• İpliğe büyük tahta boncuklar dizebilir,
• Makas kullanabilir,
• Kalemi sık kullandığı eliyle başparmağı arasında ucuna yakın tutar ve el hareketlerine egemen bir biçimde ustaca kullanabilir,

 

 

Algısal Gelişimi

 

• Konuşurken ses tonunu duruma göre değiştirebilir,
• Adını, soyadını, cinsiyetini ve yaşını söyleyebilir,
• Öyküleri büyük bir dikkatle dinler,
• Bildiği birkaç çocuk şiirini ezbere okuyabilir,
• 10’a kadar ya da daha fazla ezbere sayabilir,
• ‘Ne’, ‘nerede’, ‘kimle’ başlayan pek çok soru sorar,

 

Dil Gelişimi

 

• Cümleleri daha gramatik hale gelmiştir,
• 300 civarında kelime bilmekte ve kendi kendine uzun süren konuşmalar yapmaktadır,
• Yeni kelimelere karşı büyük bir istek ve ilgi duyar,
• ‘Ve’ kelimesini kullanmakta ve düşüncelerini ekleyebilmektedir,
• Zamir ve bazı basit edatları uygun biçimde kullanabilir,

 

 

Sosyal Gelişimi

 

• Yemek yerken kaşık ve çatalı rahatça kullanabilir,
• Ellerini yıkayabilir ancak tam olarak kurutamaz,
• Pantolonunu ve şortunu indirebilir ve yeniden çekebilir ancak düğme ilikleme ve fermuar çekmede yardıma ihtiyaç duyar,
• Geceleri altını ıslatmaz,
• Çevresindekilere sevgi ve güvenle yaklaşır,
• Ev işleri, bahçe işleri, alış-veriş gibi etkinliklerde yetişkine yardımcı olmaktan çok hoşlanır,
• Çevreyi derli toplu tutmaya özen gösterir,
• Oyun sırasında kendi kendine konuşma giderek azalır ve yerini başkalarıyla konuşma alır,
• Başka çocuklarla uyum içinde oynayabilir,

 

4 YAŞ BEBEKLER

Motor Gelişimi

 

• Ayak değiştirerek büyük bir rahatlıkla merdivenlerden inip çıkabilir,
• Beden hareketlerini istediği gibi ustalıkla yönlendirebilir,
• Merdivenlere ve ağaçlara tırmanabilir,
• Parmak ucunda durabilir, yürüyebilir ve koşabilir,
• Üç tekerlekli bisiklete binmede ustalaşmıştır,
• Dizlerini kırmadan yerdeki nesneleri alabilir,
• Topu atma, yakalama, zıplatma, tekmeyle vurma gibi becerileri içeren top oyunlarında ustalaşmıştır,
• Küçük tahta boncukları ipe dizebilir,
• Kalemi yetişkin gibi tutar ve başarıyla kullanır,

 

 

Algısal Gelişimi

 

• Yakın geçmişteki olayları, olup bitenler arasında ilişki kurarak anlatabilir,
• Ev adresini söyleyebilir,
• Nesneleri ismini söylediği nesneye dokunup nesne-sözcük arasında birebir eşleme yapabilir,
• Şakalardan, fıkralardan zevk alır, uygunsuz sözlerden, ifadelerden ve argodan hoşlanır,

 

 

 

Dil Gelişimi

 

• Konuşması dilbilgisi kurallarına uyar ve tümüyle anlaşılabilir bir hale gelmiştir,
• ‘Neden?’, ‘ne zaman?’, ‘nasıl?’, ‘niçin?’, sorularıyla sözcüklerin anlamlarını ısrarla sorar,
• Uzun öyküleri dinler ve gerçekte var olanla düş ürününü zaman zaman karıştırarak anlatır,

 

 

 

 Sosyal Gelişimi

 

• Ellerini yıkar, kurular ve dişlerini fırçalayabilir,
• Genelde çok daha bağımsız ve oldukça inatçıdır;kendi isteğiyle hareket eder,
• İsteklerine karşı gelindiğinde, yetişkinlere uygunsuzca, kaba bir üslupla konuşabilir ve oyun arkadaşlarıyla kavga edebilir,
• Evin dışında işe yarar her türlü malzemeyle bir şeyler üretmeye, oluşturmaya çalışarak yaratıcılığını sergiler,
• Dramatik oyunu ve çeşitli giysiler giyip kılıktan kılığa girmeyi çok sever;sıklıkla bu oyunları oynamayı tercih eder,
• Paylaşma ve oyun sırasında sıra bekleme anlayışı gelişmiştir,
• Küçük kardeşlerine ilgi gösterir sevgiyle yaklaşır,

 

 

5 YAŞ BEBEKLERDE

 

Motor Gelişimi

 

• İnce bir çizgi üstünde kolaylıkla yürüyebilir,
• Çevik bir biçimde parmak uçlarında koşabilir,
• Ayak değiştirerek sıçrayabilir,
• Hareketleri müziğin ritmine uygundur,
• Tek ayağı ile 2-3m öteye sıçrayabilir,
• Dizlerini bükmeden öne eğilip parmak uçlarına dokunabilir,
• Örneğe bakarak 6 küple 3 basamaklı merdiven yapabilir,
• Büyük gözlü iğnelere ipliği kendi başına geçirir ve gerçek anlamda (birkaç ilmik) dikiş dikebilir,
• Yazıp çizerken, resim yaparken, kalemleri ve boya fırçalarını ustaca kullanabilir,

 

Algısal Gelişimi

 

• Konuşması oldukça akıcıdır,dil bilgisi kurallarına uyan ifadeler içerir,
• Ezbere şiir okumaktan ya da çocuk şarkıları, çeşit çeşit tekerlemeler söylemekten hoşlanır,
• Kendine öykü okunması veya anlatılması çok hoşuna gider, sonradan kendi başına öyküyü tam ayrıntılarıyla oyununda canlandırır,
• Somut isimleri nesneyi kullanarak tanımlar,
• Şaka, fıkra, bilmece ve tekerleme gibi söz oyunlarından zevk alır,

 

 

Dil Gelişimi

 

• 5 yaşındaki çocuk hep konuşmak ister,
• Yetişkinler gibi uzun cümleler kurmaya çalışır,
• Bilgisini arttırmak için sorular sorar,
• Dil bilgisi kurallarına uygun konuşur,
• Her şeyin ‘neden’ ve ‘niçin’i ile ilgilenir,
• Söylemek istediğini dile getirmeden önce düşünür,sonra söyler,

 

SOSYAL BECERİLERİ

 

• Ellerini, yüzünü yıkayıp kurulayabilir ama bedeninin diğer bölümlerini yıkarken yardıma ihtiyaç duyar,
• Genelde daha aklı başında ve bağımsızdır; daha kontrollü ve duyarlı bir yaklaşım içindedir,
• Kendi başına giyinip soyunabilir,
• Düzenli ve temiz olması gerektiğini kavrayabilir ancak yine de sürekli olarak anımsatılmalıdır,
• Grup oyunlarını tercih eder,
• Ev dışında daha mutlu olur,
• Arkadaşlarını kendi seçer,
• Yetişkinler ve kendinden büyükler yerine yaşıtlarıyla birlikte olmaktan hoşlanır,
• Saati ve saatin güniük programla ilişkisini anlayabilir,

 

BİLİŞSEL GELİŞİMİ

 

• 2-7 yaşları arasındaki bu bilişsel gelişim evresindeki çocukların büyük bölümü ayrıntıları dikkate almadan genel olarak algılar ve ilişkisiz obje ve kavramları bütünleştirebilir,
• 5 yaş çocuğu her şey arasında her türlü ilişkiyi kurabilir,
• Parçayla bütünü aynı zamanda düşünemez,     Zihinsel kıyaslama yapamazlar,
• Eylemlerinde, düşüncelerinde, bakış açılarında benmerkezlidir, Toplumsal yönelim tam biçimini ancak 7-8 yaşlarında alır,
• İşlem öncesi çocuk, başkalarının görüşüyle; dünyanın ne olduğunu düşünmez,
• Mantık henüz gelişmemiştir,
• Her şeyi kendine göre değerlendirdiği bu düşünce çağında çocuk ‘bazı’ ve ‘hepsi’ ayrımını yapamaz,

 

BEBEĞİNİZİN BEYİN GELİŞİMİNE YARDIMCI OLABİLİRSİNİZ

 Bebeğinizi eve henüz getirdiniz. Ona etrafındaki dünyayı eğlenceli bir şekilde öğretmek ve aynı zamanda beyin gelişimini desteklemek için yollar aramaya başladınız.

Memorial Antalya Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr.Aşkın Güra Nemlioğlu, 0-3 yaş  arasındaki bebeğinize uygulayabileceğiniz beyin geliştirici aktiviteler konusunda tavsiyelerde bulundu.

 

0-3 ay Bebekler İçin Beyin Geliştirici Aktiviteler

 * Bebeğinize hafif rahatlatıcı masajlar yapın.

* Gerinme hareketleri yaptırın. Kolları ve bacakları yavaşça doğrultun. Başlarda tamamen esnetmeyin, bu acı verici olabilir. Yumuşak olursanız hem onun hem de sizin için eğlenceli olacaktır.

* Bebeğinizi taşırken ya da altını değiştirirken onunla konuşun. Yaptığınız her şeyi ona anlatın. Konuştuğunuz dili ve nasıl konuştuğunuzu bu yolla öğrenecektir.Cümlelerin sonunda biraz duraklayarak ona konuşma ve sohbet örnekleri vermiş olursunuz.

 * Bazı anne babalar heyecanlı bir şekilde yüksek perdeden konuşurlar. Bu beyni uyarır ve dil becerilerini daha hızlı öğrenmelerini sağlar.

* Bebeğinize şarkı söyleyin. Aynı şarkıların tekrar edilmesi sayessinde tahmin edebilmeyi öğrenir.

* Bebeğinize basit resimli kitaplar gösterin. Parlak renkli olmalı ve bir sayfada iki veya üç objeden fazlası bulunmamalı.

* Ce-e oyunları bebeğinize nesnelerin sürekliliğini öğretecektir ve sizi göremese bile orada olduğunuzu bilecektir.

* Yüz ifadelerini ve bebek seslerini taklit edin. Bu şekilde çevresini etkileyebileceğini öğrenecektir.

*Uyanık olduğunda en az yarım saatte bir pozisyonunu değiştirin. Dizinize oturtun, yüzüstü yatırın ve sonra sırt üstü. Bu çevresindeki farklı alanları keşfetmesini sağlar, aynı zamanda sıkılmasını engeller.

* Duyma alıştırmaları yapmak için bir çıngırak alın ve bir yanında veya arkasında sallayın. Nesnenin nerede olduğunu bulmak için odaklanmaya başlayacaktır.

* Dokunması için pek çok farklı şey verin. Farklı kumaş ve dokumaları keşfetmesini sağlayın.

* Sırt üstü yattığında oyuncakları yüzünden 30-45 cm yukarı asın. Böylece gözleri ile nesneye odaklanmayı öğrenecektir ve bu bir süre eğlenmesini sağlayacaktır.

* Bebeğinizi dizlerinizin üzerine oturtun veya çok küçükse yüzüstü bacaklarınızın üzerine yatırın. Yavaşça aşağı yukarı hoplatın.Bu ona hareketi öğretecektir.

* Bebeğinize ağzı ile keşfedeceği bir kaç güvenli oyuncak verin, bu oyuncakları gün içinde değiştirin.

* Bebeğiniz büyüdükçe el çırpma oyunları ve hareketli şarkılar eğlenceli olacaktır.

* Çevredeki hayvanları işaret edin ve isimlerini söyleyin. Bebekler bazen, henüz isimleri söyleyemeseler de sesleri çıkarmaya başlarlar.

* Bazen bebeklere bunlar fazla gelebilir. Her gün küçük bir sessiz zaman ayırmak iyi olacaktır. Odayı biraz karartın, sallanabileceğiniz bir yere oturun, yumuşak bir şarkı mırıldanın veya sadece sessizce oturun. Bu birlikte gevşeme zamanı her ikinize de sakinleşme tekniklerini öğretecektir.

* Temiz hava almak için bebeğinizi yürüyüşlere götürün ve onu yeni ortamlarla karşılaştırın.

* Bebeğinize tekerlemeler ve ninniler söyleyin.

* Bebeğinize onu sevdiğinizi söyleyin, bunun ne anlama geldiğini yakında öğrenecektir ve size karşılık vermesi çok uzun sürmeyecektir.

 

4 – 6 Ay Bebekler için Beyin Geliştirici Aktiviteler

* Bebeğinizi kucaklayın ve sevgi dolu sözler söyleyin.
* Bebeğinizle sık sık konuşun. Konuşurken gözlerine bakın.
* Bebeğinizi ismi ile çağırın.
* Bebeğinize obje resimleri gösterin, bu yaşlarda bebekler dünyayı keşfederken daha çok görme duyusunu kullanır.
* Bebeğinizin görüş alanı içinde ilginç obje veya oyuncakları hareket ettirin. Hareket onun ilgisini çekecektir.
* El ve ayak parmakları ile oynayın, özelllikle sayı sayarken.
* Onun yüzünüzü elleri ile araştırmasına izin verin.
* Tekerleme ve ninniler söyleyin. Bebekler tekrardan hoşlanırlar.
* Farklı şeyler görebilmesi için bebeğinizi yürüyüşe çıkarın ve gördüğünüz şeyleri ona anlatın.
* Bebeğinizi aynanın önüne götürüp yüzünde değişik bölgeleri gösterin.
* Abartılı mimikler yapın, eğlenceli sesler çıkarın.
* Bebeğinizin oyuncakları ve diğer objeleri eline almasına ve yere atmasına izin verin. Bu, onun farklı sesleri, düşme kavramını ve ellerini kontrol etmesini öğrenmesini sağlar.
* Tahta kaşıklar veya başka basit aletlerle ritmik sesler çıkarın. Bebeğinizi de yapması için cesaretlendirin.
* Bir kutunun içine sallayınca ses çıkaracak malzemeler koyun. Bunların içinde ne olduğunu sorun ve objenin adını söylerken bebeğinizin dokunmasına izin verin.

 

6 – 12 Ay Bebekler için Beyin Geliştirici Aktiviteler

* Bebeğinizi sık sık kucakların ve ona sevgi dolu sözler söyleyin.
* Evde yaptığınız işlerle ilgili onunla konuşun. Ne yaptığınızı ve neden yaptığınızı anlatın.
* Ninni ve tekerlemeler söyleyin, müzik dinletin. Müzik matematik, dil ve diğer beceriler ile ilgili alanları uyarır.
* Küpleri üst üste dizip devirin. “Alt” ve “üst” kavramlarını anlaması için ona ne yaptığınızı anlatın.
* Bebeğinizi aynanın önünde tutun ve yüzünün bölümlerini ona gösterin.
* Neden sonuç ilişkisini anlatın. Örneğin elektrik düğmesine basılınca ışık açılır veya musluğu açınca su akar gibi. 9-12 aylık olduğunda gözetim altındayken bunları denetin.
* Bebeğinizin başka çocuklarla bir araya gelmesini sağlayın.
* Bir kabın içinde top yuvarlayın.
* Hışırtılı sesler çıkaran objeleri buruşturun, bu tip sesler bebeğinizin hoşuna gidecektir.
* Kutu, tencere, plastik kkap gibi malzemelerle oynayın. Küçük objeleri büyüklerin içine yerleştirin, kapaklarını kapatın.
* Dergi ve gazetelerden insan ve obje resimleri gösterin. Böylece resimlerin gerçek objeleri temsil ettiğini ve hepsinin birer adı olduğunu öğrenir.
* Beraber topu ileri geri yuvarlayın.
* Bir objeyi havlu altına saklayarak bulmasını sağlayın. Böylece “altında” kavramını öğretmiş olursunuz.
* Bebeğinize değişik ve yeni yerler gezdirin ve gördüklerinizi anlatın.
* Adını söyleyerek bir objeyi bebeğinize verin ve geri vermesini isteyin.
* En sevdiği oyuncakları saklayıp nerede olduğunu bulmasını isteyin.
* Bebeğinize kağıt ve kalem verip, neler yapabileceğini gösterin.
* Ellerinizi çırpın ve onun taklit etmesini isteyin.

 

12 – 24 Ay Bebekler için Beyin Geliştirici Aktiviteler

* Çocuğunuzla konuşun. Karşılıklı diyalog zekasını geliştirmenin en basit ve en etkili yoludur.
* Her gün mutlaka kitap okuyun.
* Her şeyi sayın ve her şeyin ismini söyleyin.
* Günde 1 saatten fazla televizyon seyrettirmeyin.
* Kendi kendine yemek yemesini ve bardaktan su içmesini özendirin. Böylece güven ve bağımsızlık duyguları kazanacaktır.
* Beraber şarkı ve tekerlemeler söyleyin.
* Dışarıdaki her türlü aktiviteyi beraber yapın. Markete gitmek gibi… Gördüklerinizi ve yaptığınız şeyleri anlatın.
* Eşyaların renklerini söyleyin.
* Çocuğunuza bir kutu vererek kapağını açması, kapatması, içine objeler doldurması ve boşaltmasını sağlayın.
* Açık, kapalı, içeride ve dışarıda kavramlarını öğretin. Bunun için basit kutulardan faydalanabilirsiniz.
* Büyük motor becerilerini geliştirecek aktiviteler yapın. Örneğin, merdiven inip çıkmak üst ve alt kavramlarının gelişmesine de yardımcı olur.
* Bu yaştaki çocuklar henüz beraber oynamayı ve paylaşmayı bilmeseler de etraflarında çocuk olmasından hoşlanırlar.
* Ona içine bir şeyler doldurup odada gezdirebileceği, hatta içine girip oturabileceği bir kutu veya sepet verin

 

2 Yaş Bebekler için Beyin Geliştirici Aktiviteler

* Her gün mutlaka kitap okuyun. Okuma bittiğinde hikaye ile ilgili basit sorular sorun. Bu onun dinleme ve anlama becerilerini geliştirir.
* Çocuğunuzu size kitap okuması için cesaretlendirin.
* Günde bir saatten az televizyon seyrettirin.
* İşlerini kendi yapması için cesaretlendirin. Bu onun bağımsızlık ve kendine güven duygularını geliştirir.
* Ev eşyalarının renklerini söyleyin.
* Diğer çocuklarla bir arada olabileceği aktiviteler planlayın.
* Beraber boya kalemleri ile resim yapın.
* Tuvalet eğitimine başlayın. Öncelikle oturağı gösterin fakat acele etmeyin. Çocuğunuz bu beceriyi kendi adımları ile öğrenecektir.
* Çocuğunuzu kütüphane, müze, lokanta, park, denizkenarı ve hayvanat bahçesi gibi yerlere götürün

ÇOCUĞUN GELİŞİMİNDE OLUMLU VE OLUMSUZ  ANNE – BABA TUTUMLARI

Çocuğunuza şimdi uygulamış olduğunuz eğitim tarzının olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir? Dönüşü olmayan hatalar yapmamak için,neler yapmalıyız? Henüz her şey bitmiş değil.

Çocuğunuza iyi bir eğitim verebilmek ve her açıdan sağlıklı bireyler yetiştirebilmek, hepimizin amacı . bu amaç doğrultusunda neler yapabiliriz?

 

Ailede İletişim, Disiplin ve Anne Baba Tutumları

Ailede, anne baba ile çocuk arasındaki iletişim ve anne babanın disiplin anlayışı, çocuğun eğitiminde önemlidir. Anne babanın çocuklarıyla arasındaki ilişkilerine ve disiplin anlayışına göre, aileler, değişik şekilde sınıflandırılmıştır.

Anne baba tutumları, gerek bir değerin öğretilişiyle ilgili özel tutum, gerekse her konuda çocuğa modellik eden genel tutum olsun, çocuğun model alması sonucu taklit ve özdeşleşme yoluyla çocuk tarafından benimsenir ve alışkanlık hâline gelerek kişiliğinin ayrılmaz parçasını oluşturur. Bu nedenle anne baba tutumları çocuğun eğitilmesinin temel taşıdır. Anne baba çocuklarına doğru ve yanlışları bu tutumları sayesinde öğretirler.

Memorial Antalya Hastanesi Çocuk ve ergen Psikiyatrisi Bölümü’nden Uz.Dr Humen Can Elmi çocuğun gelişiminde anne-baba tutumlarıyla ilgili bilgi vererek çocuk eğitimi konusunda genel tavsiyelerde bulundu.

 

İlgisiz Anne Baba Tutumu

Bu tutum, çocuğa karşı ilgisiz, çocuğun maddî ve manevî ihtiyaçlarına karşı duyarsız, sevgi ve şefkati yetersiz, kontrolü gevşek anne baba tutumudur. Bu tür ailede yetişen çocuklar, biraz şansa kalmıştır. Bazen bu çocuklar iyi bir arkadaş grup içine girebileceği gibi çoğu zaman yanlış ve kötü işler yapan grupların içine düşerek birer suç makinesi hâline gelebilirler.

Baskıcı Anne Baba Tutumu

Aşırı otoriteye dayanan disiplin anlayışına sahip anne baba tutumu olarak bilinir. Çocuğu sürekli kontrol altında tutan, kurallara sıkı sıkıya uymasını bekleyen anne baba tutumudur. Bu tutumda anne baba çocuğun doğru davranışlarını bile sürekli eleştirir, yanlış yaptığı zaman cezalandırır.

Aşırı Serbest Anne Baba Tutumu

Bu tutumdaki anne baba, çocuğun doğru veya yanlış hiçbir hareketine karışmaz, yanlışlarına bile kızmaz. Çocuk da neyin doğru ve yanlış olduğunu kesin olarak öğrenemez, deneme yanılma yolu ile öğrenmeye çalışır.

Aşırı Koruyucu Anne Baba Tutumu

Çocuğa büyük bir sevgi ile bağlanmış, çok kollayıcı olan anne baba tutumudur. Aşırı koruyucu yaklaşıma sahip ailede yetişen çocuk, bağımlı, kendine güveni olmayan, duygusal sorunları olan bir kişi olurlar.

Dengesiz ve Tutarsız Anne Baba Tutumu

Dengesiz ve tutarsız tutumda, anne baba bazen aşırı hoşgörülü ve serbest, bazen engelleyici, baskıcı ve cezalandıran bir tutum içindedir. Bu aile ortamında kurallara uyulmasında kararlılık ve süreklilik yoktur. Bu ortamda yetişen çocuk neyin iyi, neyin kötü olduğuna karar veremez, hangi davranışın nerede, ne zaman yapılıp yapılmaması gerektiğini bilemez.

Dengeli Anne Baba Tutumu

Kaynaklarda demokratik, benimseyici olarak da anılan bu tutum, normal ve ideal anne baba tutumudur. Dengeli anne baba hoşgörülü, destekleyici, güven verici, değer veren, özgürlük tanıyan bir tutuma sahiptir. Bu ortamda yetişen çocuklar girişimci, güvenli, karar verebilen, sorumluluk sahibi, kendini yönetebilen, iç kontrole sahip, fikirlerini serbestçe ifade edebilen, çevreleriyle daha etkin ilişki kurabilen, girişken, vicdan özgürlüğüne sahip çocuklar olur.

Dengeli anne babalar, çocuklarını seven ve benimseyen, ilişkileri sevgi ve saygıya dayanan, sorunları konuşup danışarak çözümleyen anne babalardır. Sevgi ortamı çocukluğun dert ve sıkıntılarının çoğunu önler. Bu tutuma sahip anne baba çocuğun yaptıklarıyla ilgilenir, doğru davranışlarını takdir ve teşvik eder, yanlışlarını düzeltmesi için uyarır ve verdiği zararı telafi etmesine yardımcı olur. Bu ortamda yetişen çocuklar da bildiği doğruları yerine getirir, yanlışlardan kaçınır ve güvenilir olur.

ANNE BABALARA ÇOCUK EĞİTİMİ KONUSUNDA GENEL TAVSİYELER 

Onu sevin sevmeye ve sevilmeye hepimizin ihtiyacı var. Şimdiden karşılığını yıllar sonra alacağınız bir yatırım yapın ve çocuğunuzla ilgilenin.

0-6 yaş arası çok önemlidir. Bu yaşlar arasında çocuğunuzla kurduğunuz ilişki ömür boyu kuracağınız ilişkinin temelini oluşturacaktır. Temeli iyi atın ki binanız sağlam olsun.

Çocuğunuza iyi bir örnek ve iyi bir model olun. Ona ne verirseniz, size de aynısını geri verecektir. Doğru, dürüst olmasını istiyorsanız siz de yalan söylemeyin.

İçinizdeki çocuğa seslenin, onu oradaki uykusundan uyandırın. Kendi çocukluk yıllarınıza dönün. Neler hissettiğinizi neler yaşadığınızı düşünün. Çocuğunuzu anlamak şimdi daha da kolaylaşacaktır. Çocuğunuz kendisini sizin yerinize koyamaz çünkü o sizin yaşadıklarınızı henüz yaşamadı. Ama siz kendinizi onun yerine koyabilirsiniz.Çocuğunuzla empati kurun. Çocuğunuza mutlaka “Seni anlıyorum.”Mesajını gönderin.

Kaç tane çocuğunuz olursa olsun, ikiz de olsalar hepsi ayrı yaratılmıştırlar. Çocuklarınız eşsizdir. Bir eşleri ya da benzerleri bulunmaz. O yüzden tüm çocuklarınızı aynı kalıba sokmayın her birinin ayrı ayrı yetenekleri ve özellikleri mevcuttur.

Çocuklarınıza birer birey olarak saygı gösterin. Çocuğunuza yapabileceğiniz en önemli yardım; geri planda kalarak kendi benliğinin gelişmesinde, kendine ait bir kişilik geliştirmesinde yardımcı olabilmektir.

Çocuğun güçlü bir kişilik yapısına sahip olabilmesi için de tutarlı bir aile ortamında yetişmesi gerekmektedir. Yetişkinlerin yönettiği uyumlu, tutarlı,dengeli,sevgi ve saygı ilişkisine dayalı baskıcı olmayan bir aile ortamına her çocuğun ihtiyacı vardır.

Çocuğunuzun, çeşitli davranışlarını sınırlandırabilirsiniz. Ama asla çocuğunuzun duygularını ve hayallerini sınırlandıramazsınız. Onun duygularını önlemeye çalışmayın aksine onun duygularını düşüncelerini dile getirmesini sağlayın. Onunla her fırsatta konuşun.

Çocuklarınızın davranışlarını kontrol altında tutabilmek için , akla ve mantığa uygun sınırları ve kuralları eşinizle (ailenizle) birlikte koyun. Koyduğunuz kurallar uygulanabilir olmalıdır. Kuralları hemen uygulamaya geçin. Unutmayın tüm çocuklar için reçete gibi kurallar yoktur. Çocuğunuzun yapısına ve yaşadığınız ortama uygun kuralları kendi deneyimlerinizle en uygununu sizler bulmalısınız.

Çocuğunuzun kendi kendine yetebilen, olumlu bir kişilik sahibi olmasını istiyorsanız. Olumlu yapmış olduğu davranışları onaylayıp destekleyin . Onu teşvik edin , olumsuz davranışlardan vazgeçirmek için bu davranışların fazla üzerinde durmayın. Olumlu davranışları pekiştirin çocuklar, ısrarla üzerinde durulan davranışları tekrarlama eğilimindedirler. Birtakım davranışları, yasaklamak yerine diğer davranışları desteklemeyi tercih edin.

“Okula gidince öğretmen onu hizaya sokar. Öğretmen onun hakkından gelir.” Demeyin. Çünkü eğitim okuldan önce evde başlar. Okulda geçirilen zaman süresi çok sınırlıdır. Ayrıca öğretmenin uğraşması gereken tek öğrenci sizin çocuğunuz değildir. Hayat okulunun ilk sınıfı aile eğitimiyle başlar. Okulda verilen eğitimle , ailede verilen eğitim birbiriyle tutarlı olmalıdır. Çelişkiler olursa çocuk seçim yapmak zorunda kalır. Okul mu? Ev mi? Şeklinde çocuk bocalar. Bu çelişkiyi çocuğa yaşatmamak için okul ve aile paralel bir eğitim vermelidir.

Çocuğunuzu ne kadar fazla uyaranlarla, karşı karşıya bırakırsanız. çocuğunuzun zihinsel, bedensel, sosyal gelişimi o kadar çabuk ve iyi olur. Çocuğunuzun zekasını geliştirmek için , zeka geliştirici oyunlar oynayın. Konuşmasını geliştirmek içinse onunla bol bol ve her konuda daha doğmazdan önce konuşmaya başlayın.

Çocuğunuza zaman ayırın. Ayırdığınız zamanın, çokluğu ya da azlığı çok önemli değil önemli olan o zamanın niteliğidir.